TUİK’in 2022 yılında açıkladığı “Boşanan Çiftlerin Sayısı” raporu, 2014-2022 yılları arasında boşanan çiftlerin sayısında yüksek bir artış olduğunu göstermektedir. 2014 yılında boşanan çift sayısı 130.913 iken, 2022 yılında bu sayı 180.954’e ulaşmıştır. Aynı raporda, velayete verilen çocukların sayısı da ortaya konulmuştur; 2014 yılında bu sayı 107.337 iken, 2022 yılında 180.592’ye çıkmıştır. TUİK’in verilerine dayanarak, 2022 yılında boşanma psikolojisinin etki ettiği birey sayısının 545.500 olduğu sonucuna ulaşabiliriz. Sosyal bir gözlem yaptığımızda, boşanmanın Türkiye’de ciddi bir kriz haline geldiğini de görebiliriz.
Boşanma süreci genel olarak yıpratıcı bir deneyimdir. 2021 yılında hukuk mahkemelerinde açılan boşanma davalarının oranları %47,5 çekişmeli iken, %50,1’i anlaşmalı olarak işlenmiştir. %47,5 azımsanamayacak bir orandır; ancak %50,1’lik anlaşmalı boşanmaların ne kadarının sağlıklı olduğu sorgulanmalıdır. Unutmamalıyız ki boşanma sadece hukuksal bir süreç değil, aynı zamanda psikolojik bir süreçtir ve bu boşanmanın psikolojik yönünü aile danışmanları üstlenmektedir.
Boşanma davaları sonucunda velayetlerin büyük bir kısmı annelere verilirken, babalar bu süreç dışında kalmaktadır. Eğer sağlıklı bir ebeveynlik planı oluşturulmazsa, ebeveynler arasındaki gerginliğin çocuğa aktarılması kaçınılmaz hale gelir. Bu sağlıksız aktarım sonucunda çocuklar, diğer ebeveynlerinden giderek kopmakta ve kaygılı bağlanma veya içe dönüklük gibi problemlere yatkınlık göstermektedir. Ünlü bir aile terapisti olan Minuchin, 1974 yılında bu durumu “Üçgenleşme” olarak tanımlamıştır. Üçgenleşme üç şekilde karşımıza çıkar:
Dengeli Üçgenleşme: Ebeveynlerin kendi anlaşmazlıklarını yapıcı bir şekilde çözdüğünde oluşur. En ideal ebeveyn-çocuk üçgenleşmesi olarak kabul edilir.
Günah Keçisi: Dışarıdan bakıldığında ebeveynlerin iyi bir iletişimde olduğu gibi görünen, ilgi ve odaklarını çocuklarına çevirdikleri durumlarda şekil alır. Buradaki ayırıcı nokta, ebeveynlerin uyumsuz ve sağlıksız iletişimde bulunmasıdır.
Kapsayıcı Üçgenleşme: İsmi yanıltıcı olsa da, en fazla kötü etkiye sahip olan üçgenleşme türüdür. Ebeveynlerden biri diğer ebeveyni dışlayarak çocuğun büyüme sürecine dahil edilmemesini sağlar. Karşı taraf ise bu çatışmaya çocuğu aktif bir şekilde çekmeye çalışır. Çocuk, bu durumda taraf olma hissiyatına kapılır ve psikososyal olarak olumsuz etkilenir.
Hal böyleyken, boşanma sürecinden psikolojik sağlık açısından en az zararla çıkmak için neler yapılabilir, bu konu hakkında konuşalım. Öncelikle ebeveynler, aile danışmanlığı aracılığıyla aynı ortamda sağlıklı iletişim kurmayı öğrenirler. Peki bu nasıl olur? Eşler arasındaki fikir ayrılıkları üç farklı kavram üzerinde gerçekleşir. Gelin bu kavramları birlikte açalım:
Müzakere: Kazan-kazan ilkesine dayalı bu iletişim türü, tarafların taleplerini ortak bir zeminde buluşturduğu için en ideal iletişim türüdür. Ancak, tarafların bu yaklaşımı benimsemesi zordur; burada aile danışmanı devreye girer.
Münazara: Kazan-kaybettir. Tarafların talepleri ortak noktada buluşamaz ve hangi tarafın argümanı daha güçlü ise o kazanır.
Münakaşa: Kazan-kaybetin ötesidir. Ağız dalaşı olarak tanımlayabiliriz. Sonuçları bireyler için ağır olabilir.
Evlilikte çatışmalar kaçınılmazdır. Önemli olan bu çatışmaları nasıl çözdüğünüzdür. Eğer müzakere yoluyla çözüme ulaşılırsa, çiftler arasındaki bağlar güçlenir ve birbirlerine duydukları saygıda bir azalma olmaz. Eğer çatışmalar münazara veya münakaşa ile çözüme ulaştırılırsa, evliliğin sağlam temeller üzerinde olmadığı söylenebilir. Eğer bir çift boşanma sürecine girdiyse veya girmek üzereyse, aile danışmanı çifte sağlıklı iletişim kurmaları için uygun ortamı çeşitli tekniklerle sağlar. Eğer boşanacaklarsa ve ortada bir çocuk varsa, çocuğun uygun büyüme ortamı için bir ebeveynlik planı oluşturulması üzerinde müzakere ederek ortak bir metin haline getirir. Ebeveynlik planı farklı bir blogun konusu olsun.
Sizin de Çift ve Aile Danışmanlığı'na ihtiyacınız varsa İzmir Karşıyaka Bahariye'de bulunan danışmanlık merkezimize gelebilir veya danışmanlarımızdan 15 dakikalık ücretsiz online ön görüşme talep edebilirsiniz.
Sağlıkla kalın.
Psikoloji Öğrencisi Yiğit Orhan
Comments