Çocukların gelişim yolculuklarında oyuncaklar en temel eğlence kaynakları olmanın yanı sıra öğrenme ve kendini ifade etme aracı olarak önemli rol oynar. Çocuğun oynadığı oyunlarda kullandığı her oyuncak aslında onun başka dünyalara açılan kapılarını aralamada önemli bir araçtır. Çocuğun ilgisine, yaşa ve gelişim düzeyine uygun seçilmiş oyuncaklar, çocukların fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel becerilerini geliştirirken özgüven kazanmalarına da destek olur. Çocuklar için çeşitli düğümleri oyun ve oyuncaklar aracılığıyla çözmek hem sorumlu ebeveyn hem de çocuğun kendisi için oldukça kolaylaştırıcı olacaktır. Oyuncaklar çocuğa ne kazandırır? Hangi oyuncak gelişim için nasıl bir etkiye sahiptir? Bu yazımızda çocukların gelişimleri açısından oyuncakların önemini inceleyeceğiz.
Hangi Oyuncak Çocuğun Gelişimini Nasıl Etkiler?
Çocuklar dünyayı oyun yoluyla öğrenirler. Buna en iyi destek de çocuk için doğru oyuncağı seçmektir. Doğru seçilmiş oyuncaklar öncelikle çocukların bütüncül gelişimi için çok önemlidir. Aşağıda görüleceği gibi oyuncaklar çeşitli gelişim alanlarını destekleyecektir ve her oyuncak mutlaka en az bir gelişim alanı için önemlidir. Peki hangi oyuncaktan nasıl bir destek alabiliriz?
Bloklar ve Yapı Oyuncakları:
İnce motor becerilerini (parmak kasları) ile birlikte el- göz koordinasyonunun gelişimini destekler. Temelde basit oyuncaklar olarak görülmelerine rağmen bilişsel açıdan kıymetleri büyüktür. Çocuğun problem çözme, yaratıcılık, odaklanma becerilerini ciddi anlamda geliştirir. Elindeki bloklarla kocaman bir kule veya bir uzay gemisi yapmaya çalışan bir çocuğun “Hangi blok aşağı gelecek? Kaç blok koyarsam dengeyi sağlarım? Bunu oluşturmak için sıradaki hamlem ne olmalı?” sorularını cevaplaması, bir şeyler yanlış gittiğinde -kule istediği yüksekliğe ulaşamadan yıkıldığında- üreteceği çözüm durumları, tüm bunları yaparken içinde bulunduğu odak durumu çocuğa bir materyalin verebileceği, keşfetme, üretme gibi de birçok şeyi de kazandıracaktır diyebiliriz.
Rol Yapma Oyuncakları (Mutfak, İnşaat, Doktor Setleri; Oyuncak Bebekler, Hayvanlar, Taşıtlar...)
Rol yapma oyunları çocuğun sosyal anlamda temel ihtiyaçlarını gidermede çok önemlidir. Bu oyuncaklar çocukların kendilerini ifade edebilecekleri en güzel araçlardır. Çocuk bazen kendisi üzerinden anlatamadığı bir şeyi oyuncaklar üzerinden çok güzel bir şekilde açıklayabilir. Bu sayede oyuncaklar yardımıyla çeşitli sorular yanıtlanabilir. Çocukları gözlemlerken kendi oyuncak bebeğine davranışı, oyuncak hayvan figürlerinin birbirleriyle iletişimleri önemli ipuçları verecektir. Aynı zamanda bu oyunlar ve oyuncaklar çocukları sosyal hayata hazırlar. Çocuklar bu oyuncaklar sayesinde sosyal rolleri anlar, çeşitli rollere karşı empati becerileri artar. Örneğin doktor setiyle “doktorculuk” oynayarak bunu deneyimleme fırsatı bulan bir çocuk hastasıyla nasıl iletişim kurması gerektiğini öğrenir karşısındaki hastanın duygularıyla ilgilenir. Ayrıca dil gelişimi için de bu oyuncakların kullanımı önemlidir. Örneğin, mutfak setini kullanan çocuk bir restoran işletiyor pozisyonda olabilir. “Yeni bir müşterim var, menüye bakabilirsiniz.” gibi cümleler kurabilmesi dil gelişimini olumlu etkileyecektir.
Hamur, Boya, Kinetik Kum Gibi Sanat ve Yaratıcılık Oyuncakları
Parmakların aktif çalıştığı bu oyuncaklar yine el kaslarını içeren ince motor gelişimi için çok kıymetlidir. Aynı zamanda sanat insanın kendini ifade edebileceği en kıymetli dallardan biri olduğu için çocuk buna teşvik edilmiş olur. Hayal güçlerini ve çeşitli duygularını bu yolla aktarabilirler. Çizerek ya da yeni bir şeyler üreterek çocuklar keşfetme gibi bilişsel becerilerini aktifleştirirler.
Zeka Oyunları ve Masa Oyunları (Yapbozlar, Hafıza kartları…)
Bu tür oyuncaklar bilişsel gelişim için çok önemli olmakla birlikte aslında altına bakıldığında en temel kazanımı sabır ve odaktır. Çocuklar için sabit bir yerde, bir masanın başında kalmak sıkıcı bir eylemdir. Bununla birlikte bir oyuncak yardımıyla orada bulunmak, tamamlaması gereken bir şeye sahip olmak çocuğu odaklanması ve bitirmesi için motive edecektir. Bu tamamlama ve bitirme çocuğa “Ben bunu yapabildim.” düşüncesiyle özgüven kazandıracaktır. Ayrıca birinden yardım alması, biriyle birlikte yapması iş birliği ve gerektiğinde yardım isteyebilme konularında destek sağlayacaktır.
Hareketli Oyuncaklar (Top, İp, Bisiklet…)
Bu oyuncaklar en temelde kaba motor becerilerini destekler. Bir topu atmak ve tutmak, ipin vakti geldiğinde zıplamak, bisiklet sürerken pedalları çevirmek gibi hareketlerin tamamı tüm vücut koordinasyonu gerektirir. Çocuk topu atarken gideceği yeri görüp kolunu/bacağını ona göre savurur. İpi hem çevirip hem ne zaman yere ineceğini hesaplayarak zıplar. Özellikle bisiklet kullanırken; Denge, kuvvet, kondisyon ve koordinasyon hepsi bir aradadır. Tüm bunlar sayesinde kaba motor geliştirmede oldukça faydalıdırlar. Bunun yanında hareket gerektiren oyuncaklar birçoğunda birliktelik de getirir. Çocuk top oynarken veya ip atlarken bir veya daha fazla kişiyle iletişim halinde olur. Bu da çocuğa iş birliği, sıra bekleme gibi kazanımlar sağlar.
Çocukların eğlenerek öğrendiği gerçeğini aklımızdan çıkmamalı, bu eğlence araçlarını çocuğa katabileceğimiz şeyler konusunda fırsat olarak görmeliyiz. Doğru seçilen oyuncaklar çocukların kendine güvenen, yeterli hisseden, yaratıcı hem bireysel vakit geçirebilen, kendine vakit ayırabilen, hem de sosyal ilişkiler kurmayı bilen, sosyal bireyler olarak büyümelerine destek olur. Hem eğlenecekleri hem de bir şeyler öğrenecekleri çeşitli dünyaların kapılarını açan oyuncaklarla, çocuklar her oyun anında yeni bir şey öğrenmeye, gelişmeye ve keşfetmeye devam edecektir.
Okul Öncesi Öğretmeni Deniz Ergen
Altuğ Psikoloji, Psikoloji ve Danışmanlık Merkezi olarak online ve yüz yüze terapi desteğimiz ile sizlerin yanındayız. Oyuncak seçiminde zorlanıyor, çocuğunuza nasıl davranacağınızı bilmiyor, çocuğunuzla ilgili sorularınız veya başa çıkamadığınız bir probleminiz mi var? İzmir Karşıyaka'da Pedagog (İzmir Karşıyaka Oyun Terapisi), İzmir Karşıyaka'da Aile Danışmanı veya İzmir Karşıyaka'da Çocuk Psikoloğuna mı ihtiyaç duyuyorsunuz? O halde merkezimizi ziyaret edebilir ve ihtiyacınız olan desteği uzmanlarımızdan alabilirsiniz. Üstelik 15 dakikalık ücretsiz online ön görüşme de talep edebilirsiniz.
Sağlıkla kalın.
Comentarios