''Kan kanseri'' olarak da bilinen lösemi, kan hücrelerinin özellikle de akyuvarların (beyaz kan hücrelerimizin) normalin üzerinde çoğalması ile kendini gösteren bir kanser türüdür. Vücudumuzda kemik iliğinde üretilen kan hücreleri sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişerek kan dolaşımına karışır ancak lösemide kemik iliğinde bulunan kök hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğalarak anormal kan hücreleri olarak adlandırdığımız bu istenmeye duruma dönüşür. Bu durum, vücudumuzdaki kanın sağlıklı hücrelerle dolmasını engellediği için vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini azaltır.
Lösemi Kimlerde Görülür?
Lösemi çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilir fakat çocuklarda daha yaygın bir çocukluk çağı kanseri olarak bilinir ve özellikle 2 ila 5 yaş arasındaki çocuklarda daha sık görülmesi muhtemeldir. ‘’Neden çocuklarda lösemi daha yaygın?’’ sorusunun cevabı net olarak bilinmese de bazı faktörler lösemi riskini arttırabilmektedir. Bunları; genetik faktörler, bağışıklık sistemi sorunları, çevresel faktörler, doğum öncesi ve erken yaşam dönemindeki etkenler, çeşitli enfeksiyonlar, aile geçmişindeki genetik yatkınlık gibi başlıklar altında özetleyebiliriz. Özetle bu durumların lösemiye doğrudan sebep vermemekle birlikte lösemi sürecini ve sonrasını tetikleyebilecek faktörler olduğunu söyleyebiliriz. Ek olarak, lösemi tipleri akut (ani gelişen) ve kronik (yavaş gelişen) olarak sınıflandırılabilir ve çocuklarda özellikle akut lösemi daha sık görülür. Bu kanser türü, beyaz kan hücrelerinin anormal büyümesinden kaynaklı olarak diğer kan hücrelerini de olumsuz etkilemeye meyillidir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Löseminin Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?
Genellikle lösemi, halsizlik, solgunluk, vücut bölgelerinde kolay kanama ya da morarma, kemik ve eklem ağrıları, ateş, enfeksiyonlara yatkınlık gibi semptomları içerir. Bu belirtilere kesin tanı, tıbbi test ve kan tahlilleri vasıtasıyla doktorlar tarafından konulabilir. Her hastalık ve fiziksel/ruhsal hastalıklarda ''erken teşhis'' in önemi lösemide de geçerlidir. Erken teşhis, lösemi rahatsızlığında ve tedavi sürecinde büyük fark yaratabilir böylelikle hastanın tedaviye yanıt verme şansını da arttırır. Hastaya uygulanan tedavi ise, kemoterapi, radyoterapi ve kemik iliği nakli gibi yöntemlerle gerçekleştilir, bu tedavi süreci ve yöntemi hastanın tipine ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Bu süreçte hasta ve hasta yakınlarının psikolojik sağlığı da en az fiziksel sağlık kadar önemlidir ve önemsenmelidir.
Lösemi Teşhisinin Çocuklar Üzerindeki Psikolojik Etkileri Nelerdir?
Lösemi, genellikle çocuklarda sık görüldüğü için lösemi teşhisi alan çocuk hastaların psikolojik durumu da tedavi süreci ve hastalığı adına çok kritik rol oynar çünkü lösemi yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda çocukların psikolojik sağlığı üzerinde de derin etkiler yaratmaktadır. Çocuklar için daha kolay atlatılabilir herhangi bir hastalıkta dahi mücadele etmek zor olabilir. Haliyle lösemi gibi geniş çaplı ve daha ciddi hastalıklar çocuklarda kaygıya, korkuya ve üzüntüye sebebiyet verebilir. Bu durumlara ek olarak hastalığın genel süreci çocukta sosyal izolasyon, soyutlama gibi karmaşık duygusal tepkilere de yol açabilir. Özellikle tedavi boyunca süregelen fiziksel ağrı ve hastane koşullarında kalma zorunluluğu, arkadaşlarının ve sevdiklerinin bulunduğu sosyal çevreden uzaklaşmalar, çocuğun bu hastalığın bir cezası olarak görmesine ve bahsettiğimiz olumsuz duygu durumlarını yaşamasına neden olacaktır. Haliyle lösemi tedavi sürecinde çocukların günlük rutinleri büyük ölçüde değişir. Bahsettiğimiz sosyal izolasyon ve kendini çevreden uzaklaştırma hali rutinlerinin ve hastalığın fiziksel sancısından kaynaklı olarak ortaya çıkmaya devam eder. Çocuğun okula gidememesi, arkadaşlarından farklı koşullara mecbur kalması çocuğun yalnız ve anlaşılmamış hissetmesine neden olacaktır. İşte tüm bu olumsuz koşulların olumsuz sonuçlar doğurması sebebiyle bu süreçte psikolojik destek almak en az fiziksel destek almak kadar önemlidir. Çocukların psikolojik destek alması bu süreci daha sağlıklı yönetmelerine yardımcı olacaktır. Psikologlar bu konumda, çocuklara hastalıkla ve tedavi süreci ile ilgili bilgiler vererek korku ve kaygılarının dinmesini sağlayabilir. Oyun terapisi gibi yöntemler kullanılarak çocukların duygusal ifade yetenekleri desteklenir ve yaşadıkları travmayı anlamlandırarak bu sürecin daha belirgin ve kolay geçmesi hedeflenir. Psikolog ve çocuk arasındaki bağ, çocuğun bu süreçteki yalnızlık haline de iyi gelebilir ve sosyal desteği alabildiği için fiziksel olarak da daha güçlü hissedebilmesi mümkündür. Ayrıca, çocuğun bu hastalıkla mücadele etmesi yalnızca çocuğu da etkilemez. Fiziksel olarak yorgun düşen yalnızca çocuk gibi görünse bile tüm bu sonuçlara eşlik ederek mücadele eden aynı zamanda ailedir. Doktorların dahi bu süreçte ailelere yaklaşımı, çocuğa güç verecek ve destek olunabilecek doğrultudadır. Çünkü lösemi de diğer hastalıklar gibi stres, üzüntü, kaygı ya da olumsuz duygu durumlarından etkilenmeye müsaittir. Bu yüzden ailenin de bu süreçte psikolojik destek alması oldukça önemsenmelidir. Lösemi teşhisi alan çocukların aileleri, bu süreçte çocuklarının ihtiyaçlarına en iyi şekilde nasıl yanıt verebilecekleri konusunda bilgilendirilmelidir ve bu da psikolojik destek almakla sağlanabilir. Sonuç olarak çocukların yaşadıkları bu zorlayıcı süreçte, duygusal sağlığını destekleyen çevrede olmaları iyileşme sürecine olumlu katkı sağlar. Haliyle bu süreci daha kolaylaştırabilmek adına psikolojik destek almak ya da hastanelerin, kuruluşların bu imkanları sağlaması oldukça kıymetidir.
Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğrencisi, Sena Nur Avcı
Sağlıkla Kalın.
Comentarios