Narsisizm, uzun zamandır gerek ilgi çeken doğası gerek popülaritesiyle birlikte birçok insan için bir odak noktası haline geldi. Sosyal medya, internet forumları gibi herkesin bilgi paylaşabildiği platformlarda da çok kez narsisizm üzerine değinildi. Yazarlar değiştikçe ortaya çıkan bilgi kümesi de büyümekte. Gerçekleri de içerisinde bulunduran “narsisizm kümesi” öte yandan mitleri de içermekte. Bugün yazımda narsisizm mitleri ve bu mitlerin gerçeklerine değineceğim. Yazıma geçmeden önce keyifli okumalar diliyorum.
Mit Nedir?
Ana konuya geçmeden önce mitin tanımını yapalım. Mit, toplumun inanç, efsane veya hikayelerinden beslenen; gerçeklikten adım adım kopma sonucu ortaya çıkan bir fenomen olarak tanımlanabilir. Mit, terim anlamı bağlamında olarak doğa olaylarını, insan davranışlarını veya toplumun nereden geldiği ne gibi zorluklar yaşadığı gibi konuları kapsar. Üstünden geçtiğim “gerçeklikten adım adım kopması” noktasında da bir olay neticesinde ortaya çıkmasıdır. Örneğin mitolojisi ile ünlü Antik Yunanistan’ı ele alalım. Muhtemel bir fırtına yaşanması sonucu insanlar bunu yaptıkları saygısızlık gibi toplumsal ahlak dışı konulara bağlayarak Zeus’un onları cezalandırdığı mitini yarattılar.
Narsisizm Ne Değildir?
Bir farklılık yaparak narsisizmin tanımını “narsisizm ne değildir?” sorusuyla yapabiliriz. Bu tanımlama stili ile aslında mitlerin oluşmasının tersi yönünde ilerleyerek buradan itibaren narsisizm mitleri ve gerçeklerini kıyaslamaya başlayabiliriz. Öncelikle Narsisizm, sıkça yanlış anlaşılan ve genellikle özsaygıyla karıştırılan bir kavramdır. Özsaygı, bireyin kendisine duyduğu sağlıklı saygı ve değer duygusuyken, narsisizm, aşırı kendine hayranlık ve başkalarını küçümseme ile karakterize edilen bir kişilik özelliğidir. Narsisizm, mutlulukla doğrudan ilişkili değildir. Narsisizm yol açtığı unsurlardan biri olan empatide azalma bir içsel boşluğa, kaygı ve depresif belirtiler gibi duygusal değişimlere yol açabilir. Bu “narsisizm ne değildir?” sorusunun cevapları bize narsisizmin tanımını yapabilir.
Narsisizmin belirtileri ve daha açıklayıcı tanımı için çalışma arkadaşım Ceren Göle’nin kaleme aldığı “Öz Güvenden Narsisizme: Sınırlar, Belirtiler ve Etkiler” başlıklı blog yazısına da göz atabilirsiniz.
Narsisizm Mitleri ve Gerçekler
Mit ve gerçek karşılaştırmasını ele almadan önce narsisizmin boyutsal bir tarafı olduğunu, değindiğimiz gibi mitlerin bir “doğru” çıkış noktasından mite döndüğünü belirtmeliyim. Vereceğimiz mitler narsisizmin özelliklerini genel popülasyona genellemekte lakin az sayıda da olsa bu özellikleri taşıyan bireylerin olduğunu gözden kaçırmamalıyız.
Narsistik Bireyler Dışadönük Bireylerdir: Bu mit aslında bize bir kalıp yargı varlığını gösteriyor. Narsistik özellikler gösteren bireyler dışadönük olabilir fakat bu narsisizmin özellikleri arasında değil bireyin bireysel özelliklerinden geliyor olabilir.
Narsistik Özellikler Değiştirilemez: Antik Yunan Filozofu Herakleitos’un öne sürdüğü düşünce gibi: Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir. Narsistik özellikler terapi ve psiko-eğitim gibi takviyelerle değişebilir fakat burada anahtar rolü bireyin kendisindedir. Bireyin kendini tanıması daha sağlıklı bir sürecin ilerlemesinde mutlak bir katkı sunar.
Narsistik Davranışlar Bilinçlidir: Bazı narsistik davranışlar, bilinç dışı bir şekilde ortaya çıkabilir. Nefes almak ve nefes vermek siz bu yazıyı okurken bilinçli yaptığınız bir davranış değilken şimdi farkında olarak yapıyor olabilirsiniz. Bazı narsistik davranışlar bu bağlamda oluşuyor olabilir.
Narsistik Özellikler Taşıyan Bireyler Arkadaşlık Kuramaz: Narsistik özellikler gösteren insanlar arkadaşlıklar kurabilir. Fakat genellikle yaşadıkları empati eksikliğine bağlı olarak bu ilişkiler yüzeysel kalabilir. Özellikle ikili iletişim sırasında problem yaşayabilirler fakat bu arkadaşlıklar narsistik özellikler gösteren insanların arkadaşlık kuramayacağı anlamına gelmez.
Narsistik Özellikler Taşıyan Bireyler İlişkileri Kolayca Bitirir: Narsisizm genel özellikleri bakımından sosyal ilişkiler kurmada insanları zorlayabilir. Bu zor süreçten sonra narsistik özellikler taşıyan bireyler ilişkilerini bitirme konusunda çekingen davranabilir. Bazı durumlarda da kolayca ilişki kesme durumu da gözlemlenebilir ama bunu genelleyerek bir mit oluşturamayız. Unutmamalıyız ki insanlar biriciktir, farklı özellikler gösterirler.
Kapanış ve Düşünceler
Bugün sizlerle birlikte “narsisizm mitleri” ve bu mitlerin gerçeklerini ele aldık. Yazımı sonlandırmadan önce tekrardan değinmek istediğim bir konu var: İnsanlar biriciktir. Narsisizm özellikleri farklı şekillerde ve özelliklerinin sayısı bakımından farklılıklar gösterebilir. İnsanları davranışları bakımından sınıflandırmadan önce bazı koşullara da göz atmamız gerekmekte. Bu düşüncemi açıklamam gerekiyor. İnsanların davranışlarını yorumlarken kültürel normlara, bireyin yaşamında edindiği rollere, sosyal ve bireysel kimliğine, yaşına ve gelişim aşamasına, eğitim seviyesine ve hatta birey üzerinde sosyal medya etkisi gibi durumları ele almalıyız. Çok yönlü bakış açısı ile bir takım davranışsal örüntüleri bireylere narsisizm şeklinde indirgememeliyiz. Şayet indirgeme yaptığımız durumlarda istemsizce kişinin kendisine bir rol biçebiliriz ve o birey bu role uygun davranma zorunluluğu hissedebilir.
Günlük hayatta kullandığımız dil, narsisizmin hem ilacı hem de sebebi olabilir. Tekrardan üzerinden geçmemiz gerekirse, her insan biriciktir, farklıdır. Bu düşüncenin hem narsisizmi mitleştirilmesine hem de narsisizmi anlamamızda anahtar rolü alabileceğine inanıyorum.
Kendinizde ya da çevrenizde narsistik eğilimler ve bu durumla başa çıkma konusunda desteğe ihtiyaç duyuyorsanız, profesyonel destek için Karşıyaka, İzmir'de bulunan Altuğ Psikoloji’ye başvurabilirsiniz. Alanında uzman psikologlarımız, kişilik bozuklukları, ilişki sorunları ve duygusal dengeyi koruma konularında size rehberlik etmeye hazırdır. Dilerseniz yüz yüze veya online terapiyle veya 15 dakikalık online ücretsiz ön görüşme seçeneklerimizden faydalanabilirsiniz.
Sağlıkla kalın.
Yiğit ORHAN
Psikoloji Öğrencisi
Comments