OKB : Obsesif-Kompulsif Bozukluk Nedir?
Psikolojik sağlık, insanların yaşamlarının önemli bir yönüdür. Bu alanda yaşadığımız birçok sorun, hayatımızı etkileyebilir ve yaşam kalitemizi ciddi şekilde düşürebilir. Psikolojik sağlık, duygusal iyi olma durumuyla yakından ilişkilidir. Sağlıklı bir zihinsel, psikolojik sağlığa sahip insanlar genellikle daha mutlu, huzurlu ve pozitif duygular yaşarlar. Böylece düşünme becerileri, problem çözme yetenekleri, bilişsel fonksiyonları daha işlevsel hale gelir. Bu durum da stresle başa çıkma, zaman yönetimi, iş hayatında başarılı olma, aile hayatında başarılı olma, mutlu bir evlilik, sağlıklı sosyal ilişkiler, daha iyi konsantrasyon, yaratıcı düşünme ve üretken olma gibi olumlu etkiler yaratır. Buna ek olarak psikolojik açıdan sağlıklı bireyler sağlıklı bir toplum demektir. Toplumun genel psikolojik sağlığı ne kadar iyi olursa suç oranları, bağımlılık, şiddet gibi olumsuz durumlar da o kadar azalma gösterecektir.
Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB), zihinsel sağlık spektrumunun önemli bir parçasını oluşturur. Bu blog yazımızda sizler için okb hakkında çeşitli bilgiler derledik. Keyifli okumalar!
OKB Nedir?
Obsesif-Kompulsif Bozukluk, obsesyon ve kompulsiyonlarla karakterize edilen bir zihinsel sağlık sorunudur. Obsesyonlar, sürekli tekrar eden düşünceler, dürtüler veya imgelerdir. Kompulsiyonlar ise bu obsesyonlarla başa çıkmak için yapılan tekrarlayıcı davranışları ifade eder. Örneğin, mikrop korkusu olan bir kişi sürekli ellerini yıkama ihtiyacı hisseder buna obsesyon; bu düşüncelerden kurtulmak için sürekli olarak ellerini yıkamak zorunda hissetmesine ise kompulsiyon adı verilir. OKB, bireylerin yaşam kalitesini ciddi anlamda etkileyen bir sorundur.
OKB Belirtileri Nelerdir?
OKB'nin belirtileri kişiden kişiye değişebilir ancak yaygın belirtiler arasında şunlar yer alır:
Obsesyonlar: Birey sürekli tekrar eden, rahatsız edici düşüncelere veya dürtülere kapılır. Bu düşünceler, gerçekçi olmayan ve mantıksızdır, ancak kişi bu düşüncelerden kurtulmaya çalışır.
Kompulsiyonlar: Birey obsesyonlarından kaçınmak veya rahatlamak için tekrarlayan davranışlar yapar. Bu davranışlar, genellikle obsesyonları geçici olarak hafifletir ancak uzun vadede sorunu çözmez.
Zorlayıcı Düşünce ve Davranış Döngüsü: OKB'li bireyler obsesyonları ve kompulsiyonları arasında sık sık sıkışıp kalır. Bu düşünce ve davranış döngüsü günlük yaşamı olumsuz etkileyebilmektedir.
Zorlayıcı Davranışların Zaman Alması: OKB'li bireyler kompulsiyonları için saatlerce zaman harcayabilirler. Bu da iş, okul ve sosyal ilişkiler gibi önemli yaşam alanlarına zarar verebilmektedir.
Genel Olarak ise Şu Şekillerde Görülmektedir:
Kirlenme Korkusu: Aşırı bir şekilde mikroplardan veya kirlilikten endişe duyma.
Düzenlilik ve Simetri Takıntısı: Nesnelerin veya objelerin belirli bir düzende ve simetriye sahip olması gerektiği inancı.
Zarar Verme / Zarar Görme Düşünceleri: Kendi veya sevdiklerinin zarar görmesine dair sürekli düşünce ve korkular.
Nesnelere Dokunmada Zorluk: Başkalarının dokunduğu nesnelere dokunmakta rahatsızlık hissi.
Düzensizlikten Kaynaklanan Stres: Nesneler düzensiz olduğunda anksiyete veya strese yol açma.
El Sıkışmaktan Kaçınma: Başkalarıyla el sıkışmaktan rahatsızlık duyma.
Sürekli El Yıkama: Mikroplardan korkma nedeniyle sürekli elleri yıkama isteği.
Aşırı Temizlik Takıntısı: Temizlik konusundaki aşırı takıntı, nesnelerin veya çevrenin sürekli temizlenmesi ihtiyacı.
Mikrop Korkusu: Mikroplardan ve hastalıklardan aşırı korkma.
Sürekli Duş Alma İsteği: Kendini sürekli olarak yıkama ve temiz tutma gereksinimi.
Kontrol Etme İhtiyacı: Sürekli bir şeyleri kontrol etme ihtiyacı hissetme, özellikle güvenlikle ilgili konularda.
Sayma Takıntısı: Nesneleri, adımları veya tekrarlanan ritüelleri sürekli sayma.
Kilit Kontrolü: Kapıların kilitlendiğinden emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme.
Ocağı veya fişleri, Evde Tehlike Oluşturabilecek Diğer Yerleri Kontrol Etme: Ocağın kapatıldığından emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme.
Belirli Kalıpları Sayma: Belirli kalıpları veya sayıları tekrarlamada takıntı.
Dua veya İfadeyi Tekrarlama: Bir dua, kelime veya ifadeyi içten içe tekrarlamada takıntı.
OKB'nin Nedenleri Nelerdir?
OKB, kesin olmamakla birlikte genellikle birkaç faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabileceği düşünülmektedir. Bu faktörler arasında genetik yatkınlık, kimyasal dengesizlikler, çevresel etkenler ve stres yer almaktadır. Ayrıca, travmatik yaşam olaylarının (taciz, hastalık, kayıp, ilişki sorunları, zorbalığa uğrama vb.) OKB gelişiminde etkili olabileceği de öne sürülmektedir.
OKB’nin Çözüm Yolları Nelerdir?
Bilişsel Davranış Terapi: BDT, OKB'nin etkilerinin azalmasında en yaygın kullanılan başarılı yöntemlerden biridir. Bu terapi türü, kişinin düşünce kalıplarını ve davranışlarını anlamasına, bu düşünce ve davranışları değiştirmesine yardımcı olur. Terapist, kişinin obsesyonlarını ve kompulsiyonlarını tanımasına ve bu düşünceleri kontrol etmesine yardımcı olur. Bilişsel Davranışçı Terapi ayrıca kişinin korkularını rasyonelleştirmesine, endişe düzeyini azaltmasına ve sağlıklı başa çıkma stratejilerini öğrenmesine yardımcı olur. Bunun için bir terapiste başvurmanız gerekmektedir. Terapist ile çalışmanız gerekmektedir.
Hekimlerin İlaç ile Müdahale Etmesi: Bazı ilaçlar kimyasal dengesizlikler düzeltebilir ve bu döngüyü kırabilir. Bu konuda doğru bilgiyi ve tedaviyi hekimlerden alabilirsiniz.
Esneklik ve Maruz Bırakma: Bu terapi türü, bireyin korktuğu şeylere maruz bırakılmasını içerir. Bu da bireyin korkularını aşmasına ve bu korkuların üzerine gitmesine yardımcı olabilmektedir. Maruz bırakma terapisi, özellikle kompulsiyonları olan kişiler için etkili olabilmektedir ancak bunu bir terapistle uygulamak gerekmektedir.
Aile Terapisi: OKB tedavisi sırasında aile üyeleri de destek alabilir. Aile terapisi, aile içi dinamikleri anlamak ve danışanın terapi sürecine nasıl destek olabileceğini öğrenmek için kullanılır. Ayrıca aile üyelerinin, danışanın OKB belirtileriyle nasıl başa çıkacağını öğrenmelerine yardımcı olabilir.
Grup Terapisi: OKB ile yaşayan bireyler için kendine grup terapisi başkalarıyla deneyimlerini paylaşma, destek bulma ve motivasyon kazanma konularında yardımcı olabilmektedir. Bu gruplar, kişinin kendisini daha az yalnız hissetmesine ve terapiye daha bağlı kalmasına yardımcı olabilir
Diğer Terapi Yöntemleri: Psikoterapi alanında pek çok teknik ve yöntem uygulanmaktadır. Bunların dışında sizlerin temel problemleri üzerine en doğru olacak terapi yaklaşımını başvuracağınız terapist ile belirleyebilirsiniz.
OKB için Birkaç Etkinlik Önerisi
Kasılma ve Gevşeme Egzersizleri: Derin nefes alma, ilerlemeli kas gevşeme teknikleri veya yoga gibi stres azaltma egzersizleri, OKB semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu tür teknikler, gerginlikleri azaltabilir ve bireyin kendini daha sakin hissetmesine yardımcı olabilir.
Maruz Bırakma Egzersizleri: Bu egzersizler bireyin obsesyonlara maruz kalmasıdır. Mutlaka terapist ile görüşüp gerçekleştirmek gerekir. Yine de örneğin, kirlenme obsesyonları olan bir kişi, ellerini özellikle sık yıkamadan günlük aktivitelerini sürdürmeyi deneyebilir.
Kendine Aşk ve Kabul Egzersizleri: OKB sıklıkla düşük özsaygı ve olumsuz benlik imajı ile ilişkilendirilir. Kendine aşk ve kabul egzersizleri, kişinin kendisini kabul etmesine ve daha pozitif bir benlik imajı geliştirmesine yardımcı olabilmektedir.
Zihin Oyunları ve Bulmacalar: OKB'li bireyler bazen obsesyonlardan ve kompulsiyonlardan uzaklaşmak için zihinsel bir aktiviteye ihtiyaç duyabilirler. Bulmacalar, zeka oyunları veya odak gerektiren etkinlikler, zihinsel olarak meşgul olmalarına yardımcı olabilir.
Günlük Tutma: Obsesyon ve kompulsiyonların ne zaman ortaya çıktığını ve hangi tetikleyicilerin etkili olduğunu takip etmek, bireyin daha iyi anlamasına yardımcı olabilir. Günlük tutma, terapistle çalışırken veya semptomların iyileşip kötüleştiği konusunda bilgi sahibi olmanıza yardımcı olabilir.
Liste Oluşturma: Obsesyon ve Kompulsiyonlarınıza uygun olarak listeler oluşturabilirsiniz. Örneğin; gün içinde evdeki fişleri çekmediğinizi, ocakları kapatmadığınızı hatta kapıyı kilitlemediğinizi düşünüyor ve bu düşünce sizi rahatsız ediyorsa günlük rutin listesi oluşturabilirsiniz. Bu listenin her maddesini gerçekleştirdiğinizde işaretlemeler yapıp aslında işlerinizi tamamladığınızı görebilirsiniz. Bu da sizi zihinsel anlamda rahatlatır.
Comments